Бүгінгі таңда жүрек-қан тамыры аурулары бүкіл әлемде өлімнің негізгі себебі болып табылады. 2021 жылдың өзекті деректеріне сәйкес атеросклеротикалық генез ауруы (инфаркт, инсульт) өлімінің жалпы қазақстандық құрылымында 24% құрайды. Осы көрсеткіш 2008 жылмен салыстырғанда айтарлықтай төмендеген, ол кезде өлім-жітім 50% құраған, бұл туралы Santo компаниясынан хабарлады.
Медицина ғылымдарының докторы, С.Д. Асфендияров атындағы ҰМУ кардиология кафедрасының профессоры Джунусбекова Гульнараның айтуынша, атеросклеротикалық аурулар коронарлық қан тамырларының зақымдануымен байланысты. Алайда, екінші типтегі миокардтың инфарктісі үлкен күйзеліс жағдайында да дамиды.
«Сөзсіз, көптеген инфаркт атеросклеротикалық генез аясында болады. Негізгі симптомдарға жүрек аумағындағы, кеуденің артындағы, сол иықта, жауырында көрінуі мүмкін, сондай-ақ демікпе байқалады. Бұл жағдайда жедел жәрдем шақыру қажет. Бұл ретте бұл симптомдар, мысалы, қант диабетімен ауыратын егде адамдарда, сондай-ақ әйелдерде реттелуі мүмкін. Әрине, дәстүрлі түрлендірілмейтін тәуекелдер факторлары бар, оларға жынысы, жасы және кейбір генетикалық сипаттамалары жатады. 40 жастан асқан еркектер мен 50 жастан асқан әйелдерге жүрек-қан тамыры ауруларын ерте анықтауға скрининг жүргізу ұсынылады, оны өз учаскесінде тегін жасауға болады», — деп атап өтті Джунусбекова Гульнара.
Холестериннің жоғары деңгейі – жүрек-қан тамыры ауруларының даму қаупінің негізгі факторларының бірі. Бұл ретте липопротеиндердің екі түрі бар екенін — төмен және жоғары тығыздықты білетіндер аз. Қан холестеринінің көп бөлігі төмен тығыздықтағы липопротеиндерде (ЛПНП холестерині) болады, ол атеросклеротикалық түйіншектердің қалыптасуына қатысады. Сондықтан да ЛПНП-ның холестерині «нашар» деп аталады.
Бірінші және міндетті ұсыныс өмір салтын өзгерту, тамақтану рационын сауықтыру болып табылады. Майонезден, қуырылған және майлы қызыл еттен бас тарту, алкоголь тұтынуды азайту және керісінше, рациондағы жасыл көкөністерді шикі және пісірілген күйінде ұлғайту ұсынылады, деп атап көрсетеді Santo компаниясы.
Егер тамақтануды түзету тәуекел дәрежесіне, басқа да алмасудың бұзылуына байланысты жеткіліксіз болса немесе жай диета жеткілікті нәтиже бермесе, онда міндетті түрде дәрігерге жүгіну керек. Препаратты дәрiгер зертханалық талдау нәтижелерi бойынша да iрiктейдi. Холестеринді төмендететін препараттарды дәрігердің кеңесінсіз немесе дозаны өзіңізге «тағайындауға» болмайды. Мамандардың айтуынша, бұл маңызды препараттар.
«Әдетте, липид алмасу бұзылыстары бар пациенттерді емдеуде статиндер қолданылады. Алайда, ең жоғары дозалар аясында да қажетті нәтижеге қол жеткізу мүмкін болмайтын жағдайлар бар — статиндер тек 50% ғана төмендетеді, ал пациентте, мысалы, ЛПНП 3,5 деңгейі, яғни ең жоғары дозалар кезінде де бұл көрсеткішті тек 1,7-ге дейін, ал мақсат — 1,4-ке дейін төмендетуге болады», — деп бөлісті Джунусбекова Гульнара.
Сонымен қатар, статиндерді қабылдау кезінде жеке төзбеушілік, жанама әсерлер және басқа да қарсы айғақтар сияқты көрсеткіштер бар.
«Осы жылы Қазақстанда статиндер класына қосымша жаңа препараттар нарыққа шықты. Алдымен нарыққа әрекет ететін «Инклисиран» заты бар препарат шықты, содан кейін әрекет ететін «Эзетемиб» заты бар препарат шықты. Екі өнім де дәрігердің терапиялық әлеуетін кеңейтеді, бұл жоғары және өте жоғары тәуекелі бар пациенттер үшін ерекше маңызды. Инклисиран препараты жылына бірнеше рет инъекция арқылы қолданылады. Эзетимиб — ішектегі холестериннің сіңуін селективті тежейтін гиполидимиялық құралдардың жаңа класының өкіл», — деп толықтырды маман.
Джунусбекова Гульнараның айтуынша танымал профессор Сусеков «Эзетимибті» барлық келіншектердің күйеуі деп атады, яғни ол барлық статиндермен жақсы үйлесімді.
«Әр түрлі бағыттағы препараттарды қабылдау өте жақсы: егер статиндер холестериннің пайда болуына бұғаттаса, онда эзетимиб ішектегі холестериннің сіңуін бұзады. Эзетимиб молекуласы бойынша халықаралық зерттеу 7 жылға созылғанын атап өту өте маңызды, оның барысында эзетимибті қабылдау статиндермен қатар инсульт қаупін 21% төмендететіні дәлелденді. Зерттеу жоғары санаттағы тәуекел тобында өткенін және жақсы нәтижелер көрсеткенін атап өткім келеді», — деді медицина ғылымдарының докторы Джунусбекова Гульнара.
Өз кезегінде жоғары санатты дәрігер-кардиолог Мейрамгүл Тундыбаева жүрек-қан тамыры ауруларының белгілі себептерін еске салды. Дұрыс теңгерімді тамақтану, дене белсенділігі, қалыпты дене салмағын сақтау — осы аурумен күрестегі алдын алудың алғашқы әдістері.
«Холестериннің 80% дейін бауыр арқылы шығарылатыны баршаға белгілі, сондықтан дұрыс диетаның көмегімен төмен тығыздықтағы протеидтерді 10-нан 14% дейін төмендетуге болады. Жерорта теңізі диетасының үлгілеріне сәйкес тамақтануды ұстану керек: күн сайын 200 граммнан астам көкөніс пен жеміс-жидек тұтыну, тұз, қант тұтынуды азайту. Ақ ет пен балыққа артықшылық беру, қызыл етті қабылдауды едәуір азайту — аптасына 500 грамға дейін. Физикалық белсенділікті де ұмытпау керек: қарқынды жүктеме күніне 30 минут жүрек-қан тамыры ауруларының жақсы профилактикасы болады», — деп атап өтті Мейрамгүл Тундыбаева.
Қорытындылай келе, кардиологтар тәуекел тобына жататын жас санаттарын жылына бір рет жалпы холестериннің ғана емес, липид спектрінің де деңгейін бақылау үшін талдаулар тапсыруға шақырды. Олардың айтуынша, триглицеридтер мен жоғары тығыздықтағы холестерин көрсеткіштерін бағалау өте маңызды. Оның үстіне, скрининг шеңберінде емханаларда барлық талдауларды тегін тапсыруға болады.
*Назар аударыңыз! Материал танысу сипатына ие. Дәрігерден алдын ала консультация алусыз онда сипатталған әдістестерді қолдануға болмайды.
Дереккөзі: https://www.nur.kz/health/medical-conditions/2010432-o-roli-holesterina-v-serdechno-sosudistyh-zabolevaniyah-rasskazali-kardiologi/
