Аспирин немесе ацетилсалицил қышқылы (АСҚ) — әлемдегі ең танымал дәрілік препараттардың бірі. Ол қолжетімді, әртүрлі салаларда кеңінен қолданылады, бірақ оның басты және ең маңызды қолданыстарының бірі — миокард инфарктінің бастапқы және қайталама алдын алу [3,4]. Кардиологтар аспиринді қалай және қандай мөлшерде қабылдайды және қандай әсер береді — осының бәрін төменде айтып береміз. Мәтінді оқуға шамамен 5 минут кетеді.
Миокард инфарктісінің алдын алудағы АСҚ рөлі
Инфаркт — миокардтың ишемиясы кезінде дамитын қауіпті және күрделі жағдай. Бұл елеулі салдарға және тіпті өлімге алып келуі мүмкін [7]. Қазірдің өзінде дамыған инфарктті емдеу — екі сағаттан кешіктірмей [6] дәрігерлер жүрек бұлшықетінің аймағындағы қан айналымын қалпына келтіруі тиіс шұғыл іс-шара. Ал инфаркттен кейін адам ұзақ уақыт бойы сауығып, оңалтылады. Бірақ қуантуға асығамыз — инфаркттің алдын алуға және оның даму қаупін төмендетуге болады. Салауатты өмір салтын сақтаудан және қауіп факторларын жоюдан басқа, дәрігердің дәрі-дәрмекке қатысты ұсынымдарын сақтау өте маңызды. Олардың арасында антитромбоциттік препараттар шешуші рөл атқарады, олар көрсетілгендей, қатерлі жүрек-қан тамыры оқиғаларының жиілігін және миокардтың қайталама инфарктін (МИ) азайтады [7]. Антитромбоциттік препараттар немесе антиагреганттар деп бірінші кезекте аспирин және оның негізіндегі дәрілер түсініледі.
Ацетилсалицил қышқылы: не үшін тағайындайды
Ацетилсалицил қышқылы (АСҚ) немесе аспирин — бірнеше буынға белгілі препарат. Оның көптеген қасиеттері бар, бірақ бүгінгі таңда әлемдік медицинада аспириннің басты рөлі кардиологиялық қолдану болып табылады. Оның [4] тромбоциттерінің агрегациясын немесе «жабысуын» азайту қасиеті жүрек-қан тамыры оқиғаларының және бірінші кезекте миокард инфарктінің алдын алу және емдеу үшін өте маңызды болып шықты.
АСҚ-мен миокард инфарктісін алдын алу
Антиагрегантты терапия тромбоз және оның салдары қаупін төмендетеді, оның ішінде миокард инфарктісінің алдын алады. Инфаркттің дамуына әкелетін процестердің патологиялық каскадында эндотелийдің немесе артерияның ішкі қабырғасының зақымдануына жауап ретінде тромбоциттерді белсендіру және агрегациялау маңызды бөлім болып табылады. Сондықтан миокард инфарктінің алдын алу үшін тромбоциттерді осындай зақымдануларға жауап бермеуге және тромбаларды түзбеуге мәжбүрлеу үшін АСҚ тағайындалады.
Бірақ жағдайға байланысты пациент екі-үш препараттан тұратын антиагрегантты терапияны ала алады, олардың бірі әрқашан аспирин болады. Әртүрлі дәрі-дәрмектердің ерекше нүктелері бар және әртүрлі тромбоциттер рецепторларына бағытталған [7], бұл терапия мен профилактиканың тиімділігін арттырады.
Миокард инфарктісінің алдын алуда АСҚ-ның дозасын қалай түсінуге болады
Аспирин препараттары тиімді және жақсы зерттелген, олар миокард инфарктінің дамуы бойынша тәуекел тобына кіретін, мысалы, қант диабеті бар пациенттерге алдыңғы жүрек-қан тамыры оқиғаларынсыз да тағайындалуы мүмкін [1]. Нақты пациент үшін ацетилсалицил қышқылының препараттарын қабылдау қажеттілігі туралы шешімді жүрек-қан тамыры қаупін есептеу негізінде дәрігер қабылдайды.
Алайда, егер пациент миокард инфарктін бастан кешкен болса, онда дәрігер аспиринді тағайындайды, егер ерекше қарсы көрсетілімдер болмаса [2], тәулігіне 75-100 мг дозада тұрақты қабылдау үшін [5] ішекте еритін қабықта болғаны дұрыс. Бұл қайталанған инфаркт ықтималдығын төмендетеді. Әйелдер мен ерлер үшін дозаны таңдауда айырмашылық жоқ. Аспирин жедел жәрдем келгенге дейін де жіті миокард инфарктісі анықталған жағдайда пайдаланылады. Алайда, бұл жағдайда дозалар әлдеқайда жоғары болады.
Миокард инфарктіне шалдыққан адамдарда жүрек соғысының қайталану қаупі соншалық, аспириннің төмен дозасын қабылдау барлық пациенттер үшін дұрыс таңдау болып табылады [1].
Әрбір пациентке есте сақтау қажет — аспирин инфаркт пен тромбозбен байланысты басқа да қауіпті жағдайлардың алдын алудағы тиімді препарат, алайда оны нақты пациенттің ерекшеліктеріне қарай дәрігер ғана тағайындауы тиіс. Егер сізге АСҚ препараттары тағайындалса, оларды қабылдауды ұмытпаңыз және бұл сіздің денсаулығыңызды қорғайды және өміріңізді сақтап қалуы мүмкін.
Мыналардан бейімделген:
- Фредерик Спенсер, Гордон Гайатт..// UpToDate. Patients Education. Обучение пациентов: аспирин в первичной профилактике сердечно-сосудистых заболеваний и рака. последнее обновление: декабрь, 2023. (электронный ресурс, последнее обращение 30.01.2024) https://www.uptodate.com/contents/aspirin-in-the-primary-prevention-of-cardiovascular-disease-and-cancer-beyond-the-basics#:~:text=Aspirin%20reduced%20the%20risk%20of,10%20years%20of%20taking%20aspirin)
- Санджойита Маллик , Гаутам Р. Шрофф , Марк Линзер. //Аспирин для первичной профилактики сердечно-сосудистых заболеваний: что говорят текущие рекомендации USPST? // Медицинский журнал Кливлендской клиники , май 2023 г., 90 (5) 287-291. https://www.ccjm.org/content/90/5/287 (последнее обращение 30.01.2024)
- Sirois C, Couture J, Grégoire JP. Acetylsalicylic acid for primary prevention of cardiovascular diseases in older patients with diabetes: do the benefits overcome the risks? Ther Adv Drug Saf. 2012 Oct;3(5):213-26 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4110868/
- Справочный модуль по биомедицинским наукам 2018 г. Sarah Miles, Brian Furman, Aspirin. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B978012801238397750X
- Острый коронарный синдром без подъёма сегмента ST. Клинические протоколы МЗ РК, 2016 г https://share.kz/gqXN
- Инфаркт миокарда с подъёмом сегмента ST. Клинические протоколы МЗ РК 2017 год https://clck.ru/377P2y
- Abubakar M, Raza S, Hassan KM, Javed I, Hassan KM, Farrukh F, Hassan KM, Faraz MA. Efficacy, Safety, and Role of Antiplatelet Drugs in the Management of Acute Coronary Syndrome: A Comprehensive Review of Literature. Cureus. 2023 Mar 18;15(3) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10109212/#:~:text=Antiplatelet%20therapy%20reduces%20the%20risk,different%20platelet%20receptors%20%5B3%5D.
