Informburo.kz SANTO фармацевтикалық компаниясымен бірлесе отырып, молекуланың аурулардың өлім-жітімінің алдын алуға қаншалықты қабілетті екенін айтады
Жүрек-қан тамыры ауруларын (ЖҚА) емдеу мен алдын алуға қандай молекула көмектеседі – бұл туралы Informburo.kz «Артериялық гипертония және кардиоваскулярлық алдын алу бойынша мамандар қоғамы» ҚБ президенті, медицина ғылымдарының докторы, қауымдастырылған профессор Джунусбекова Гульнара айтып берді.
ahcvp.kz сайтынан фото
Қазақстанда жүрек-қан тамыры аурулары өлімнің негізгі себебі болып табылады. Профессор Джунусбекова Гульнара келтірген 2021 жылғы деректер бойынша, ол өлім-жітімнің жалпы санының 24% құрайды. 2008-2009 жылдармен салыстырғанда өлім-жітім екі есеге азайды, алайда әлі де жетекшілік етеді жоғары болып қалуда. Екінші орында — онкология.
«Әдеттегідей, көптеген жағдайларда бұл атеросклеротикалық генез аурулары (инфаркт және инсульт), олар коронарлық тамырлардың зақымдануымен байланысты, олардың тарылуы кезінде жіті жағдайлар (жіті коронарлық синдром) дамиды. Ұсақ қан тамырларының зақымдануы (вазоспазм) да кездеседі, кейіннен миокардтың оттегіге қажеттілігінің тапшылығымен — стресс аясынла инфарктке ұқсас жағдай немесе тіпті екінші реттегі миокардтың инфаркты да дамиды», — деп айтты сарапшы.
Жіті жай-күйлер көбінесе кеуденің артындағы ангинозды ауырсынумен қатар жүреді, ол 20 минуттан артық созылады және тоқтамайды. Ауырсыну пайда болу көзінен тыс таралып, сол иыққа, жауырынға, жаққа және тіпті қарынға да берілуі мүмкін. Осындай симптомдар кезінде жедел жәрдем шақыру және ЭКГ көмегімен жіті коронарлық синдромның дамуын және миокард инфарктісінің ықтимал даму мүмкіндігін растау немесе болдырмау қажет.
«Симптомдар, әсіресе қант диабетімен ауыратын егде жастағы пациенттерде реттелуі мүмкін, — деп нақтылайды медицина ғылымдарының докторы. — Статистика бойынша әйелдерде айқын, реттелмеген белгілер кездеседі. Мысалы, егер 60-65 жастан асқан пациент клиникалық көріністерге алаңдаса, зерттеуден өтіп, патологияның расталмауы немесе растау ұсынылады. Біз 40 жастан асқан ерлер мен 50 жастан асқан әйелдерге жасына қарай атеросклероздың өзгеріссіз даму қаупін болдырмау үшін профилактикамен және скринингпен айналысуды ұсынамыз».
Тәуекел факторы
Сонымен қатар, Джунусбекова Гульнара тұрғылықты жері бойынша емханада тегін медициналық көмекпен (ТМККК) мемлекеттік қамтамасыз ету шеңберінде тұрақты тексеру жүрек-қан тамыры патологияларының даму қаупін анықтауға және алдын алуға көмектесетінін еске салады.
«Негізгі көрсеткіштердің көмегімен (артериялық қан қысымы, холестерин деңгейі және басқа да факторлар — дененің артық салмағы, семіздік, зиянды әдеттер) біз SCORE (Systematic COronary Risk Evaluation) шкаласының көмегімен алдағы 10 жылда фатальды немесе фатальды емес жағдайлардың дамуын бағалай аламыз», – дейді профессор. – Егер пациенттің жоғары, жоғары немесе өте жоғары қаупі болса (SCORE шкаласы бойынша бес және одан жоғары — қызыл немесе күрең қызыл түс), оған әсіресе белсенді профилактикамен айналысу ұсынылады, ең алдымен дәрі-дәрмексіз: өмір салтын қалыпқа келтіру және тамақтану, тұрақты дене белсенділігі».
Бір қызығы, тәуекелдер градациясында төртінші орынды экология алады. Бұл ретте тәуекелдер құрылымы өзгеруі мүмкін: мысалы, пациентте артериялық қысымының төмендеуі байқалады, бірақ семіздік бар. ДДҰ деректері бойынша тұқым қуалаушылық жағдайлардың үштен бірінде ғана рөл атқарады, денсаулық сақтаудың дамыған жүйесі — 10%. Ең көп ЖҚА дамуына өмір салты әсер етеді — 30-40%.
«Тұқым қуалаудың нашарлығы – аурудың дамуының кепілі емес, – дейді Джунусбекова Гульнара. – Егер біз тәуекелдің барлық факторларын алып тастасақ, ол дамымауы да мүмкін».
Бір қадамға алға
Ережелерден ерекшеліктер де кездеседі. Липидті алмасудың бұзылуы кезінде пациент төмен тәуекелмен, бірақ нашар холестериннің жоғары деңгейімен топта болуы мүмкін. Қалыпты жағдайда холестерин — жасушаларды жасауда қолданылатын липид, нашар, керісінше, оларды толтырады.
«Егер біз диетаның да, физикалық белсенділіктің де есебінен оны төмендетуге қол жеткізе алмасақ, — деп нақтылайды Артериялық гипертония және кардиоваскулярлық алдын алу жөніндегі мамандар қоғамының президенті, — бұл жағдайда статиндер тағайындалады — нашар холестерин өндірісін тежейтін дәрілік препараттар тобы. Егер пациент жоғары қауіп тобына жататын болса, онда статинопрофлактика — бұл қажетті терапия».
Липидті азайту терапиясына сондай-ақ диагностикаланған жүрек және қан тамырлары аурулары, қант диабеті, созылмалы жүрек жеткіліксіздігі бар пациенттер жатады.
«Бұл терапия ұзақ уақыт бойы жалғыз және пациенттердің жағдайын бақылауға мүмкіндік берді, – деп жалғастырады сарапшы. – Бірақ жеке төзбеушілік, қарсы көрсетілімдер немесе жанама әсерлер, генетикалық бейімділік болғанда, статиннің максималды дозасы аясында біз мақсатқа қол жеткізе алмаймыз – холестерин қажетті көрсеткіштерге дейін төмендемейді, бұрын екінші қадам болмаған, ал қазір ол эзетимиб молекуласы түрінде пайда болды «.
Джунусбекова Гульнараның айтуынша, 2000 жылдардың ортасында молекула құрамдастырылған препаратта ұсынылды, бірақ құны қымбат болғандықтан нарықтан жылдам кетіп қалды. Содан кейін генерикалық құрал пайда болды – басқа құралмен байланыста, ол ұтқырлық пен емдеудің комбинаторикасын шектеді.
«Эзетимиб молекуласының моноформасын пайдалану терапияны манипуляциялауға мүмкіндік береді, – деп түсіндіреді кардиолог. — Профессор Сусеков эзетимиб молекуласын «барлық келіншектердің күйеуі» деп атады. Біз оны басқалармен біріктіріп, әсерін ұлғайта аламыз».
Молекула қалай жұмыс істейді?
Егер статиндер холестериннің пайда болуын тоқтатса, онда эзетимиб оның ішектегі сіңуін бұзады. Бауырға нашар холестериннен азырақ түседі, оның деңгейі төмендейді: статинді терапия кезінде төмендеу 6%, одан артық емес, эзетимиб молекуласымен шоғырланған кезде әсер 15-тен 22% дейін ұлғаяды.
«Молекула бойынша зерттеу жеті жыл бойы жүргізілді, ал әдетте дәлелді медицинада ол 3-5 жылға созылады, — дейді профессор. – Статиндермен монотерапиямен салыстырғанда эзетимиб молекуласын қосу өлім-жітім қаупін, әсіресе инсульт қаупін 21% төмендетеді. Қант диабеті бар пациенттерде (қауіп төнген топ ретінде) әсері жүректің ишемиялық ауруымен ауыратындарға қарағанда артық болды, – шамамен 15%».
Басқа, пайдалы майды ерітетін заттардың сіңуі нашарламайды – молекула қалыпты холестеринді таниды және белгілі бір ақуыздың әсері арқылы нашар заттардың сіңуін мақсатты түрде тоқтатады.
Әрине, жеке төзбеушілікті жоққа шығаруға болмайды, бірақ аталған молекуланың негізіндегі препарат пациенттерге көмектеседі, деп есептейді Джунусбекова Гульнара. Қарсы көрсетілімдер арасында – айқын бауыр және бүйрек жетіспеушілігі, жүктілік, лактация, балалар мен жасөспірімдер жасы. Қосымша өтемдік терапияның қажеттілігі жоқ. ТМККК-ге осы молекуланың негізіндегі препарат әлі енгізілмеген, бірақ құны бойынша қолжетімді, рецепт бойынша беріледі.
«Алғашқы және екінші профилактиканың көмегімен, сондай-ақ дәрілік терапияның арқасында озық жұмыс істеу арқылы біз жүрек-қан тамыры ауруларының дамуы мен өлім-жітіміндегі жағдайды едәуір өзгертіп, әрбір бесінші инсульттың алдын ала аламыз», — деп есептейді сарапшы.
ЖҚА алдын алуға тағы қандай шаралар көмектеседі:
• Тұрақты дене белсенділігі — аптасына кемінде 150 минут.
• Тамақтануды қалыпқа келтіру — тәулігіне 200 грамнан астам жеміс-жидек пен көкөніс тұтыну; тұз бен құрамында қант бар өнімдерді, қызыл етті және оны қайта өңдеу өнімдерін (шұжық, фарш) тұтынуды азайту — аптасына 350-500 грамнан, жануарлардан алынатын өнімдерді тұтынуды азайту. Ағзадағы майды толықтыру үшін ақ етті, балық пен теңіз өнімдерін, жаңғақ пен зәйтүн майын таңдаңыз.
• Алкогольді тұтынуды төмендету (аптасына 100 грамнан артық емес) және темекі шегуді азайту, тіпті зиянды әдеттерден толық бас тарту.• Ерлерде 40 жасқа, әйелдерде 50 жасқа жеткен кезде – міндетті тұрақты скрининг.
Дереккөз: https://informburo.kz/special/kakaya-molekula-mozet-pomoc-soxraneniyu-zdorovya-serdca-i-sosudov
